目次
1. Python मा सर्त शाखाको आधारभूत
Python एक सरल र शक्तिशाली प्रोग्रामिङ भाषा हो जसलाई व्यापक रूपमा प्रयोग गरिन्छ, तर यसमा सर्त शाखा प्रोग्रामको कार्यलाई नियन्त्रण गर्न अत्यन्त महत्वपूर्ण छ। यस लेखमा, Python को सर्त शाखाको आधारभूतदेखि,switch
कथनको विकल्पीय विधिहरूको बारेमा व्याख्या गरिनेछ।Python को सर्त शाखा के हो?
Python मा सर्त शाखा भन्नाले, निश्चित सर्तको आधारमा प्रोग्रामको प्रवाहलाई नियन्त्रण गर्ने कुरा हो। उदाहरणका लागि, चलको मान अनुसार विभिन्न प्रक्रिया कार्यान्वयन गर्न सर्त शाखा प्रयोग गरिन्छ। Python मा,if
कथन प्रयोग गरेर यसलाई कार्यान्वयन गरिन्छ।if-elif-else कथनको आधारभूत संरचना
Python को सर्त शाखाif
कथन प्रयोग गरेर तलको जस्तै लेखिन्छ।x = 10
if x > 5:
print("x 5 भन्दा ठूलो छ")
elif x == 5:
print("x 5 बराबर छ")
else:
print("x 5 भन्दा कम छ")
यो कोडमा, x
5 भन्दा ठूलो भएमा “5 भन्दा ठूलो” देखाइन्छ, नत्र अर्को सर्त मूल्याङ्कन हुन्छ। यसरी, धेरै सर्तहरू क्रमशः जाँचेर उपयुक्त प्रक्रिया गरिन्छ। सर्तहरू बढ्दै जाँदा, elif
थपिन्छ।Python मा switch कथन नहुनुको कारण
धेरै प्रोग्रामिङ भाषाहरूमाswitch
कथन हुन्छ। यो विशेष चलको मान केही मानहरूमध्ये कुनैसँग मिल्छ कि मिल्दैन भनेर संक्षिप्त रूपमा जाँच्न प्रयोग हुन्छ। तर Python मा switch
कथन छैन। यसको कारण Python ले “सरल र स्पष्ट” कोड लेख्न सिफारिस गर्ने भएकाले हो। if-elif-else
कथन मात्रले समान कार्यक्षमता पर्याप्त रूपमा प्राप्त गर्न सकिन्छ, त्यसैले जानबुझी switch
कथन थप्ने आवश्यकता छैन।
2. Python मा switch कथन नहुनुको कारण
Python का डिजाइनरहरूले प्रोग्रामिङलाई अझ सरल र बुझ्न सजिलो बनाउन, जटिल सिन्ट्याक्सलाई टाढा राख्ने लक्ष्य राखे।switch
कथन चलको मान अनुसार तुरुन्तै धेरै सर्त शाखा गर्न उपयोगी छ, तर Python का विकासकर्ताहरूले यसलाईif-elif-else
कथनले बदल्न सकिन्छ भनी सोचे।सरल कोडलाई प्रोत्साहन गर्ने Python को दर्शन
Python को दर्शनमा「सरलतामा जोड」भनेको विचार छ। कोडलाई संक्षिप्त र पढ्न सजिलो बनाउन, Python का डिजाइनरहरूले अनावश्यक सिन्ट्याक्सलाई टाढा राख्ने नीति अपनाए। यसले अन्य प्रोग्रामिङ भाषाहरूमा पाइने अनावश्यक संरचनाहरूलाई हटाएर,if-elif-else
लाई विविध रूपमा प्रयोग गरेर, सर्त शाखालाई लचिलो रूपमा ह्यान्डल गर्न सक्षम बनाउँछ।if-elif-else कथनमा सर्त शाखा
Python मा,if-elif-else
कथन प्रयोग गरेर switch
कथन जस्तै कार्यसम्पादन गर्न सकिन्छ। उदाहरणका लागि, हप्ताको दिन अनुसार फरक प्रक्रिया गर्न चाहनुहुन्छ भने, तलको जस्तै लेख्न सकिन्छ।day = "मङ्गलबार"
if day == "सोमबार":
print("आज सोमबार हो")
elif day == "मङ्गलबार":
print("आज मङ्गलबार हो")
else:
print("अवैध दिन हो")
यसरी, धेरै सर्तहरूलाई सजिलै शाखा गर्न सकिन्छ, तर सर्तहरू बढ्दै जाँदा कोड अनावश्यक बड्ने प्रवृत्ति देखिन्छ। यस्तो अवस्थामा, अझ प्रभावकारी तरिका खोज्न आवश्यक हुन्छ।3. Python मा switch
कथनको विकल्प विधि
Python मा switch
कथन छैन, त्यसैले अन्य विकल्प विधिहरू प्रयोग गरेर सर्त विभाजन लागू गर्न आवश्यक छ। यस लेखमा, Python मा प्रायः प्रयोग हुने विकल्प विधिहरू केही प्रस्तुत गरिन्छ।डिक्शनरी प्रकार प्रयोग गरेर विकल्प विधि
switch
कथनको विकल्पको रूपमा, Python को डिक्शनरी प्रकार (dict)
प्रयोग गर्ने विधि छ। डिक्शनरी
कुञ्जी र मानको जोडीले बनेको हुन्छ, र सर्त अनुसार विभिन्न प्रक्रिया गर्न अत्यन्त उपयोगी हुन्छ।def case_one():
return "यो केस 1 हो"
def case_two():
return "यो केस 2 हो"
switch_dict = {
1: case_one,
2: case_two
}
x = 1
print(switch_dict.get(x, lambda: "अवैध केस")())
यसरी, डिक्शनरी प्रयोग गरेर कुञ्जी अनुसारको फङ्क्शन चलाउन सकिन्छ। यसले if-elif-else
कथन भन्दा सफा कोड लेख्न सम्भव बनाउँछ।डिक्शनरी प्रकारको फाइदा र ध्यान दिनुपर्ने बुँदाहरू
डिक्शनरी प्रयोग गरेर कोडको पढ्न सजिलो बनाइन्छ, र धेरै सर्तहरूलाई प्रभावकारी रूपमा व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ। तर, यो विधिमा केवल साधारण कुञ्जी-मानको मिलान मात्र सम्भव हुन्छ, त्यसैले सर्त जटिल भएमाif-elif-else
कथन बढी उपयुक्त हुन्छ।4. Python 3.10 पछि को match कथन द्वारा विकल्प
Python 3.10 पछि,match
कथन नयाँ रूपमा परिचय गरिएको छ, र परम्परागत switch
कथनसँग नजिकको कार्यक्षमता प्रदान गर्दछ। यस कार्यक्षमताले, पैटर्न मिलान प्रयोग गरेर सर्त शाखा गर्न सकिन्छ।match कथनको आधारभूत
match
कथनले, निर्दिष्ट मान अनुसार धेरै केसहरू तुलना गर्छ, र पहिलो मिल्ने केसलाई कार्यान्वयन गर्ने संरचना हो। यो अन्य भाषाहरूको switch
कथनसँग समान कार्य गर्दछ।def get_grade(score):
match score:
case 90 <= score <= 100:
return "A"
case 80 <= score < 90:
return "B"
case _:
return "F"
grade = get_grade(85)
print(grade)
यो कोडमा, score
को मान अनुसार उपयुक्त मूल्याङ्कन फिर्ता गरिन्छ। match
कथनले धेरै सर्तहरूलाई संक्षिप्त रूपमा लेख्न सक्ने कारण, यो अत्यन्त शक्तिशाली उपकरण बनिन्छ।5. विभिन्न विधिहरूको प्रयोग गाइड
अहिलेसम्म परिचय गरिएकाif-elif-else
, शब्दकोश प्रकार, र match
कथनहरूका प्रत्येकको आफ्नै फाइदा छन्। यी विधिहरूलाई कसरी प्रयोग गर्ने भन्ने कुरा वास्तविक परिदृश्यहरूमा आधारित भएर व्याख्या गरिनेछ।सर्तहरू कम भएको अवस्थामा
सर्तहरू कम भएको अवस्थामा,if-elif-else
कथन प्रयोग गर्नु सबैभन्दा सरल र प्रभावकारी हुन्छ। विशेष गरी सानो स्क्रिप्टहरू वा सरल सर्त विभाजनमा, यो विधि उत्तम हुन्छ।सर्तहरू धेरै भएको अवस्थामा
सर्तहरू धेरै भएको अवस्थामा वा कार्य (function) चलाउन चाहनुहुन्छ भने, शब्दकोश प्रकार प्रयोग गर्ने विधि प्रभावकारी हुन्छ। शब्दकोश प्रयोग गर्दा सर्तहरूलाई सजिलै व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ र कोडको पढ्नयोग्यता सुधारिन्छ।जटिल सर्तहरू वा ढाँचा मिलान आवश्यक भएको अवस्थामा
यदि Python 3.10 वा त्यसपछि प्रयोग गरिरहनु भएको छ भने,match
कथन प्रयोग गरेर जटिल सर्त विभाजनलाई सजिलैसँग ह्यान्डल गर्न सकिन्छ। विशेष गरी ढाँचा मिलान आवश्यक भएको अवस्थामा, यो विधि सबैभन्दा उपयुक्त हुन्छ।